Atatürk’ün yatı Savarona’dan çıktığı iddia edilen ve üzerinde “GKM” Latince “Gazi Mustafa Kemal” insiyali bulunan bir şekerlik çevrim içi bir müzayede platformunda satışa çıkarıldı. İnternette yer alan ilanda eserin metal üzerine gümüş kaplama, yalın işçilikli, yastık tabanlı, konik gövdeli, kıvrık kulplu ve kapaklı olduğu vurgulanarak, “Atatürk yadigârı olması hasebiyle koleksiyonluk değer taşıdığı” ifadeleriyle tanıtıldı. Eser için 20 bin TL fiyat belirlendi, tekliflerle rakam 30 bin TL’ye ulaştı. Çevrim içi müzayedenin 12 Ekim’e kadar da süreceği ifade edildi. Satışa sunan antika dükkânı ile yapılan görüşmede “tüm belgelerin tam olduğu” bilgisi verildi. Levant Antika Müzayede tarafından satışa sunulan şekerlikle ilgili antika dükkânının sahibi Kemal Can Süleymaniye, Milliyet’e şu bilgileri verdi:
‘Koleksiyoner armatöre ait’
“Atatürk’ün silah arkadaşlarının ailelerinden ya da onların yakın çevresinden çıkabilen bu tür eşyalar, genellikle müzede korunması gereken eser statüsünde değil, daha çok etnografik parçalar olarak değerlendiriliyor. Aile içinde veya akrabalar arasında el değiştiren bu objeler, zamanla koleksiyonerlere kadar ulaşabiliyor. Bu parçaların satışının mümkün, bunda bir sıkıntı bulunmadığını söyleyebilirim. Eserlerin kime ait olduğu açıklanmak zorunda değil, nitekim pek çok eser sahibi isimlerinin paylaşılmasını istemiyor. Bu özel örnekte de şekerlik bir koleksiyoner-armatöre ait. Kendisi zaman içinde çeşitli müzayede firmalarından benzer parçaları satın almış, elinde de birden fazla benzer eser bulunuyor. Şekerliğin farklı parçaları da elinde, potu da kendisinde var aynı şekilde. Söz konusu şekerliği satışa çıkarmaktaki amaç da aslında tepkileri görmek ve bu eserlerin hangi fiyatlara ulaşacağını test etmek. Zaten bu parçayı da geçmişte başka bir müzayede firmasından bedelini ödeyerek almış. Şimdi ise koleksiyonunun bir bölümünü elden çıkarmayı tercih ediyor. Türkiye’de düzenlenen resmi müzayedelerde izlenen prosedür bellidir. Müzayede yayına çıkmadan önce ilgili firma İl Kültür Müdürlüğü’ne ve ayrıca Askerî Müze’ye dilekçe verir. Ardından yetkililer gelip eserleri inceler, yaklaşık bir saatlik bir değerlendirme yapar ve gerekli onayı verir.”
‘Satılamaz’
Milliyet bu tür tarihi eserlerin satışa sunulmasının yasal olup olmadığını tartışmaya açtı. Sanat Galerici Yöneticisi Yahşi Baraz, söz konusu şekerliğin satışını hukuken şöyle değerlendirdi:
“Eğer obje Savarona’ya bağlı bir demirbaş ise, yani geminin resmi envanterinde kayıtlı bir parça olarak görünüyorsa, zaten satılması mümkün değildir. Bu durumda satış, çalıntı mal niteliği taşıyacağından suç sayılır ve Kültür Bakanlığı’nın kontrolünde olması gerekir. Ancak bu tür eşyaların her zaman Atatürk’e ait olmayabileceğini de unutmamak lazım. Bazı satıcılar, ‘Atatürk’ün sigara tablası’ ya da ‘Atatürk yadigârı’ diyerek gerçekte bağlantısı olmayan objeleri de pazarlayabilir. Dolayısıyla mutlaka provenans, yani köken belgesi görmek gerekir. Satıcı, eseri hangi aileden veya hangi yolla edindiğini açıkça gösterebilmelidir.
Özel mülkiyet ise...
Şayet eşya geminin envanterinde kayıtlı değilse, Atatürk tarafından bir kişiye hediye edilmiş ya da özel mülkiyete geçmiş olabilir. Bu durumda satışı mümkündür. Nitekim geçmişte de padişahlara ait eşyaların, devletin kontrolünde açık artırmalarda satıldığı bilinir. Ancak burada da belgelerin tam ve resmi olması şarttır. Ayrıca antika niteliği taşıyan bir eser söz konusuysa, bunun mutlaka ilgili müzelere veya Kültür Bakanlığı’na gösterilmesi gerekir. Devletin böyle eserler üzerinde öncelikli satın alma hakkı vardır. Yani ister şahıs malı olsun ister olmasın, devletin bilgisi ve kontrolü dışında yapılacak satış hukuken sakıncalıdır. Eğer obje Savarona’ya bağlı bir demirbaş ise, yani geminin resmi envanterinde kayıtlı bir parça olarak görünüyorsa, zaten satılması mümkün değildir. Bu durumda satış, çalıntı mal niteliği taşıyacağından suç sayılır ve Kültür Bakanlığı’nın kontrolünde olması gerekir.”
Metal üzerine gümüş kaplama, yalın işçilikli, yastık tabanlı, konik gövdeli, kıvrık kulplu ve kapaklı şekerliğin üzerinde de “GKM” Latince “Gazi Mustafa Kemal” insiyali bulunuyor.
Yasa ne diyor?
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 23. maddesinde şu hüküm yer alıyor: “Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır: Millî tarihimizdeki önemleri sebebiyle, Millî Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna ait tarihi değer taşıyan belge ve eşyalar, Mustafa Kemal Atatürk’e ait zati eşya, evrak, kitap, yazı ve benzeri taşınırlar.”
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
