Değişen Dünyada Türk Diplomasisi ve Bir Büyükelçi

Dünya değişiyor hem de büyük bir hızla. Ukrayna savaşı bu değişikliğe önemli, belki de belirleyici bir katkıda bulundu. Bakıyorum da hikmeti kendinden menkul strateji uzmanı, savaş yorumcusu büyük çoğunluk Rusya’nın nasıl kaybedeceğini hatta şimdiden kaybettiğini; en azından o kadar büyük bir diğer çoğunluk da ABD’nin nasıl kazandığını, son yıllarda giderek NATO’dan kopan AB’yi nasıl peşine takıp, NATO’yu güçlendirdiğini yazıyor, anlatıyor. Arada başkaları da NATO’nun nasıl bir saldırı örgütü ve ABD’nin maşası olduğunu, biran önce dağıtılması gerektiğini anlatıyor. Dilin kemiği yok. Kaldı ki bu görüşlerin tümünde değişik oranlarda da olsa haklılık payı da var. Ancak kesin olan bir şey var ki o da dünyanın her yönüyle, güvenlik, siyaset, ekonomi, sosyal yaşam olarak hızla değiştiği.

Salt askeri harekât -o da bizim düşündüğümüz veya ABD’nin bizi inandırmaya çalıştığı askeri harekât- açısından bakıldığında Rusya başarısız görünüyor. Görünüyor da Rusya Ukrayna harekâtını başlatırken hangi hedefleri belirlemişti bunu tam olarak biliyor muyuz? Belirlenen hedefler tutmamış olsa da harekâtın başından bugüne yaşanan gelişmeler hiç mi Rusya’nın eline oynamadı?

Yine sadece görüntüye baktığımızda, özellikle Finlandiya ile İsveç gibi müzmin -Avrupa ve dünya için yararı kanıtlanmış- tarafsız, bloklar dışı iki ülkenin NATO’ya katılmaları -Türkiye, iktidara kim gelirse gelsin, İsveç’e de onay verecektir, kuşkunuz olmasın- ABD’nin kazancı, Rusya’nı kaybı olarak görünüyor. Bu iki ülkenin NATO’ya katılmalarının, Rusya’nın kuşatılmışlık algısına, o algıya bağlı olarak gelecekte daha saldırgan ve tehlikeli olabilecek güvenlik politikasına nasıl etki yapacağı biliniyor mu? Özellikle Finlandiya’nın Rusya ile yaklaşık 1500 km uzunluğundaki ortak sınırının, NATO (ve Türkiye) için nasıl bir ek güvenlik tehdidi ve savunma yükü oluşturacağı doğru hesaplandı mı?

Ukrayna savaşının, ABD’nin Avrupa’yı hizaya getirmesini sağladığı, AB’nin NATO’ya, giderek zayıflıyor gibi görünen bağını, yeniden güçlendirdiği değerlendirmesi doğru ise Almanya Dışişleri Bakanı’nın ve Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un son Çin ziyaretlerinde ortaya çıkan tablo neye işaret ediyor?

ABD’nin, Rusya’yı yalnızlaştırmaya ve Çin’i karşısına almaya yönelik çatışmacı tutumunun; AB ve diğer devletler üzerinde oluşturduğu ağır baskının da etkisi ile barış ve uzlaşıdan yana olan dünya devletlerinin çoğunluğunun, ABD’nin dünyadaki sadece güvenlik değil ekonomik alandaki başat ve belirleyici güç olma niteliğini hızla sorgulamalarına yol açtığını görmemek olanaklı mı?

Dolar üzerine kurulu dünya ekonomi ve ticaret düzeninin, çok kısa bir sürede gerek ikili (Türkiye-Rusya, Suudi Arabistan-Çin vb.) gerek çoklu BRİCS (Brezilya-Rusya-Hindistan-Çin-Güney Afrika) gruplaşmalarla dolar dışı para birimlerine doğru dönmesi, ABD’nin başarısı mı? Yoksa dolar hâkimiyeti sayesinde bugüne kadar dilediği gibi borçlanabilen dolayısıyla batarsa herkesi batırmasından korkulduğu için ne olursa olsun desteklenen ABD’nin, bu korku ortadan kalkınca karşılaşabileceği iflas durumunun sonuçları ABD imparatorluğunun da önceki bütün diğer imparatorluklar gibi kendi yanlış politikaları ve değişen koşullara ayak uyduramamak nedeniyle gerileme dönemine gireceğini mi gösteriyor?

Orta Doğu gibi, dünyanın en geri kalmış yönetim biçimlerine sahip olan bir bölgedeki en bağnaz ve ABD bağımlısı devletlerin bile değişim yönünde adımlar atmaya başlamaları; yine bu ülkelerin, ekonomilerini sadece petrole bağlı olmaktan çıkarmaya çalışmaları, dolayısıyla dolar sistemine eskisi kadar bağlı olmaktan kurtulma planları yapmaları; bunun somut ilk adımlarını atmaları- Suudi Arabistan’ın petrol ticaretinde Yuan kullanmayı kabul etmesi gibi- ihmal edilebilecek bir gelişme mi?​