Eren KOCA - Bilim insanları, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin bu yıl Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası’ndaki orman yangınlarına yol açan hava koşullarını yüzde 22 daha şiddetli hale getirdiğini tespit etti. Peki, iklim değişikliğinin orman yangınlarındaki etkisi nedir? Yangınların şiddetinde daha fazla artış riski var mı? Uzmanlar Milliyet’e anlattı.
İngiltere, Türkiye, Yunanistan, Hollanda ve ABD’nin üniversiteler ve meteoroloji kurumlarından bilim insanlarının aralarında bulunduğu World Weather Attribution (WWA) grubundan 28 araştırmacı, iklim değişikliğinin söz konusu orman yangınlarına etkisine yönelik ilişkilendirme analizi gerçekleştirdi.
Kış yağışları azaldı
Bilim insanlarının Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası’na yönelik ilişkilendirme analizine göre, iklim değişikliği yangınların öncesindeki aylar, haftalar ve günlerde hava koşullarını etkileyerek yangınlara zemin hazırladı.
Bölgedeki toplam kış yağışları yaklaşık yüzde 14 azalırken, bu durum yaz aylarında daha kuru hava koşulları görülmesine yol açtı. Yangınlar öncesinde yoğun ve kuru sıcaklığın bitkileri nasıl tutuşturmaya hazır hale getirdiği ve havanın ne kadar “susuz” olduğu incelenen analiz kapsamında, bilim insanları yüksek buharlaşmalı koşulların bir hafta boyunca yaşanma olasılığının 10 kat ve şiddetinin de yüzde 18 arttığını belirledi.
Yüzde 22 daha şiddetli
Ölümcül yangınlar nedeniyle, söz konusu ülkelerde 80 binden fazla kişi tahliye edildi. Yangınların kontrolsüz şekilde yayılmasına neden olan üç günlük sıcak, kuru ve rüzgarlı koşulların birleşimi olan yangına elverişli koşullar, iklim değişikliğine bağlı olarak 10 kat daha olası hale geldi ve yüzde 22 daha şiddetli yaşandı.
İklim değişikliği olmasaydı, benzer olayların 100 yılda bir gerçekleşme ihtimali bulunurken, küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi dönem ortalamasına göre 1,3 derece arttığı bu dönemde bu tür olayların yaklaşık 20 yılda bir yaşanması bekleniyor.
‘Hızının artması sorun yaratıyor’
Yangın Ekolojisi Uzmanı Prof. Dr. Tuncay Neyişçi şunları söyledi:
“İklim değişiminin kendisinden çok hızının artmış olması sorun yaratıyor. Evet iklim değişti. Rüzgar hızlandı, nem azaldı ama aynı zamanda orman köylüleri kentli oldu, kentliler orman içi ve bitişiğine göçtüler, kültürler değişti orman içinden geçen yol uzunluğu, taş ocağı sayısı, ikinci konut yada turistik tesis sayısı arttı. Tüm bunları hesaba dahil etmeden tek sorumlu olarak iklim değişimini görmek, göstermek bilimsel bir yaklaşım olamaz. Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs pek çok ortak yönü, özelliği olan komşu ülkeler. Orman yangınları konusunda birlikte çalışmanın ortak stratejiler geliştirmenin yollarını aramalıdırlar.”
‘Yangınların şiddetinde artış bekliyoruz’
İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Bikem Ekberzade “İklim değişikliği orman yangınlarının şiddeti ve geri dönüş sıklığı, yani frekansını doğrudan etkiliyor. Örneğin, iklim değişikliğinin tetiklediği ve basınç merkezlerinde gerçekleşen anomaliler rüzgarları daha şiddetli bir hale getirebiliyor. Etezyenler Ege havalisi için sıcak yaz aylarında bir nefes alma penceresi yarattığı gibi yangını da beraberinde getiriyor sıklıkla. Bu kuzeyli rüzgarların bu yaz esme süresi, şiddeti ve yönü adalar ve Kuzey Ege’de çıkan yangınların şiddetini etkileyen bir faktör oldu. Türkiye özelinde konuşursak, Eskişehir, Bilecik, Bursa, Çanakkale ve İzmir yangınlarında rüzgar hızı, yangına müdahale koşullarını belirsizliği artırarak zorlaştırdı. Ayrıca yangınların şiddeti ve şiddetli yangınların daha sık yaşanma riskinde önemli bir artış bekliyoruz” dedi.
‘Sıcak vekuru hava kolay tutuşmaya zemin hazırlıyor’
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Mikdat Kadıoğlu ise şunları söyledi:
“İklim değişikliği, orman yangınlarındaki riskin “tehlike” boyutunu yani sıcak, kuru ve rüzgârlı hava koşullarının sıklığını ve şiddetini artırarak yangınların daha kolay tutuşmasına ve hızla yayılmasına zemin hazırlıyor. Türkiye’de Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre, yangınların yaklaşık yüzde 90’ı insan kaynaklı (ihmal, kaza veya kasıt) olarak çıkmaktadır; yani asıl ateşlemeyi insanlar yapmaktadır. İklim değişikliğini tek başına suçlamak yerine, kök nedenleri doğru belirleyip (insan kaynaklı çıkış sebepleri, arazi kullanımı, yetersiz yakıt yönetimi, müdahale kapasitesi vb.) bütüncül önlemler alınmadığı sürece yangın sorununu çözemeyiz.”
Bursa’daorman yangını
Bursa’nın Yenişehir ilçesi Yukarı Marmaracık Mahallesi’nde dün bilinmeyen nedenle yangın çıktı. Rüzgarın etkisiyle kısa sürede Fethiye Mahallesi ile Kestel ilçesinin Seymen Mahallesi sınırına ulaşan orman yangını, yerleşim alanlarına 10 metreye kadar yaklaştı. Kestel Belediye Başkanı Ferhat Erol, kırsaldaki 40 bağ evinin tahliye edildiğini, bölgedeki Güneş Enerjisi Santrallerinin (GES) de zarar gördüğünü söyledi. Yenişehir-Bursa kara yolunun 1 ile 25. kilometreleri arası bir süreliğine tedbiren trafiğe kapatılırken, Fethiye, Seymen ve Marmaracık köyleri yakınlarındaki çiftliklerde bulunan hayvanlar ekiplerce tahliye edildi. Yangın 718 personel ve 151 araçla karadan ve havadan yapılan müdahalelerin ardından gece kontrol altına alındı.
Çanakkale’de ise tarım arazisinde saat 12.30 sıralarında başlayan yangın, müdahaleler sonucu akşam saatlerinde söndürüldü. Amasya’nın Kızılkışlacık köyünde ormanlık alanda çıkan yangına müdahaleler sürerken, Diyarbakır ile Bingöl sınırında bulunan Tabantepe mevkiinde çıkan orman yangını da kontrol altına alındı.
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
